Het begon allemaal op de Krim…. Zo zou mijn bijdrage zijn begonnen als ik hem begin februari had kunnen houden. Naar alle waarschijnlijkheid had ik u toen het Russische volkslied laten horen, zoals dat sinds de opkomst van Putin weer gezongen wordt, op dezelfde melodie als waarmee men decennia lang het volkslied van de Sovjet-Unie had gezongen. Het verschil zat in de tekst, waar Lenin en de vriendschap der volkeren vervangen waren door de glorie van het vaderland en – heel opvallend – de liefde voor het territorium van, zoals het er staat, de zuidelijke zeeën tot de poolcirkel. De heiligheid van de poolcirkel, welnu daar hebben de activisten van Greenpeace kennis mee mogen maken. En die zuidelijke zeeën , tja, ik had u erop kunnen wijzen dat Peter de Grote al zijn levenswerk had gemaakt van nieuwe havens, niet alleen in St Petersburg, maar ook de gegarandeerd ijsvrije havens aan de Zwarte Zee kust. En dat ten tijde van de Olympische Winterspelen tot groot verdriet van Putin , de kuststrook van Sotsji het enige stukje Rusland aan de Zwarte Zee was. Kortom , allemaal achterhaalde informatie; en beschouwingen over de Russische Ziel, ach ik ben ervan overtuigd dat Pieter Waterdrinker, Laura Starink en Jelle Brandt Corstius die in dit verband veel beter kunnen inschatten dan ik.

Lees meer: roken

Een week of twee geleden zag ik een foto in de krant van de Hongaarse premier Orban, onder een imponerend schilderij, terwijl hij de tentoonstelling : Helden, Koningen en Heiligen opende. De tentoonstelling en de toespraak hadden duidelijk een nationalistische achtergrond, zij het dat het de premier waarschijnlijk niet gelukt is het hele volk achter zich te krijgen, gelet op de luide kritiek die er op zijn plannen met de democratie geuit wordt. Hongarije is door de oppositie met veel bombarie omgedoopt tot Orbanistan. Ik wou het eigenlijk helemaal niet over Hongarije of nationalisme hebben, maar over die Helden. Helden hebben altijd een belangrijke functie gehad, zij het dat het dan toch wel heel vaak om militairen gaat. Zelfs een voetbalfan van Ajax staat zich feitelijk te vergapen aan het beeld van een Griekse krijger voor de poorten van het oude Troje. 

Lees meer: helden anno 2012

Ik wil beginnen met een citaat van een door mij bewonderde schrijver, Maarten t Hart, die deze keer een uitgebreid voorwoord schreef voor een boek, nl Lucia de B.

Een hedendaags heksenproces.   Op 5 augustus 1595 werd te Kampenhout de vijftigjarige Josyne van Beethoven gearresteerd. Dorpelingen beschuldigden haar ervan dat ze met de duivel een verbond had gesloten. Vier keer was, juist op het moment dat zij langsliep, een paard plotseling gestorven.    Dat kon geen toeval zijn. Ze werd overgebracht naar de gevangenis van Brussel. Daar liepen nieuwe beschuldigingen binnen. Toen ze langs een stoeterij stapte, vertelde een getuige, had een paard spontaan bloed gepiest en was aan een koliek gestorven. Een boer wist te vertellen dat de melk van een zijner koeien reeds zuur uit de uier was gekomen toen Josyne passeerde. Josyne van Beethoven had net zo’n karakter als haar beroemde nazaat, Lucia de B.

Lees meer: een hedendaags heksenproces

In 1692 vonden in de plaats Salem in Massachussets, het uiterste noordoosten van de huidige Verenigde Staten, berucht geworden heksenprocessen plaats. Dit was op een moment dat in Europa de invloed van de Verlichting zich al deed gelden.

Het proces kostte  zeker 28 mensen het leven, door slechte behandeling in de gevangenis, marteling en ophanging in de 19 gevallen dat het tot een veroordeling kwam,. Frappant is dat de rechtbank werd voorgezeten door een theologisch geschoolde in plaats van een jurist.

Er kwam een abrupt eind aan de processen omdat op het zich alsmaar uitbreidende lijstje van beschuldigden de vrouw van een dominee verscheen. Dat was dan ook het moment dat van de hand van die dominee een traktaat verscheen waarin allerlei rechten van verdachten benoemd en verdedigd werden. Kennelijk bestonden die tot dat moment niet, althans niet voor de eerder dat jaar aangeklaagden. Het is duidelijk dat de scheiding van kerk en staat, zo’n belangrijk punt in de Verlichting, hier nog uitgevonden moest worden. 

Lees meer: de verlichting en de Odd Fellows